بررسی سیاستهای کلی مرتبط با کشاورزی و توسعه روستایی در سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۰۴
-
دوشنبه, ۱۹ آبان ۱۳۹۹، ۰۱:۰۱ ق.ظ
-
۲۱۵
سند چشم انداز ۱۴۰۴ یا بیست ساله ایران، سندی جهت تبیین افقی برای توسعه ایران در زمینه‌های مختلف فرهنگی، علمی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی است که توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام تدوین شده‌است. اجرای این چشم‌انداز از سال ۱۳۸۴ و در قالب چهار برنامه توسعه ۵ ساله انجام می‌گیرد. سال ۱۴۰۴ خورشیدی (۲۰۲۵ میلادی) افق چشم‌انداز است.
اهداف کلی مرتبط با بخش کشاورزی و روستاها
- رفع محرومیت خصوصا در مناطق روستایی کشور
- هویت بخشی به سیمای شهر و روستا
- حفاظت محیط زیست و احیاء منابع طبیعی
- تامین امنیت غذایی کشور با تکیه بر تولید از منابع داخلی و تاکید بر خودکفایی در تولید محصولات اساسی کشاورزی
- توجه به ارزش های اقتصادی، امنیتی، سیاسی و زیست محیطی آب در استحصال، عرضه، نگهداری و مصرف آن
- ارتقاء سطح درآمد و زندگی روستائیان و کشاورزان و رفع فقر با تقویت زیرساختهای مناسب تولید و تنوع بخشی و گسترش فعالیتهای مکمل به ویژه صنایع تبدیلی و کوچک و خدمات نوین با تاکید بر اصلاح نظام قیمت گذاری محصولات
کاستی های سند چشم انداز از دیدگاه نگارنده
- عدم توجه به نیازهای جامعه روستایی و کشاورزی و بعضا عدم مناسبت نیازهای حقیقی با اهداف سند چشم انداز
- عدم توجه به ساماندهی و رونق بازار محصولات کشاورزی و در نظر گرفتن تنها یک جنبه آن در بخش اصلاح نظام قیمت گذاری
- عدم شاخص سازی برای مقوله فقر، عدالت، توسعه و محرومیت که موجب تفسیربه رای این چشم انداز در دولتهای مختلف و زیر مجموعه هایشان شده است
- فقدان اهداف آموزشی مرتبط با ارتقاء مهارتهای حرفه ای کشاورزان
- توجه نکردن به مقوله پایداری خودکفایی و امنیت غذایی مطرح شده
- نگاه تک بعدی به مقوله خودکفایی و توجه نکردن به نحوه رسیدن به خودکفایی و شاخص های توسعه پایدار
- نگاه صرفا اقتصادی و امنیتی به مقوله کشاورزی و خودکفایی و عدم توجه به نیازهای اجتماعی، فرهنگی و آموزشی
- نگاه تک بعدی و برونداد (oupout) محوری به مقوله کشاورزی و امنیت غذایی
- رویکرد سیاسی، اقتصادی و زیست محیطی به آب و عدم توجه به الگوسازی و آموزش های مورد نیاز جهت بهینه سازی مصرف آب
پیشنهاداتی برای بهبود سیاستهای کلی مرتبط با کشاورزی و توسعه روستایی در سند چشم انداز ۲۰ ساله جمهوری اسلامی ایران
- توجه مضاعف به نیازهای جامعه روستایی و کشاورزان
- اهتمام و سرمایه گذاری در بخش آموزش کودک و نوجوان در مدارس جهت ترغیب دانش آموزان به فعالیت در حرفه کشاورزی در آینده و تغییر نگاه به شغل کشاورزی به عنوان یک شغل با موقعیت اجتماعی پایین از دید جوانان روستایی نسل جدید
- توجه به الگوسازی و نمایش ملموس دستاوردهای اقتصادی و معیشتی کشاورزی علمی در جهت ترغیب قشر کشاورز به استفاده از فناوری های نوین در کشاورزی
- مشارکت و استفاده از ظرفیت های بخش خصوصی، کشاورزان پیشرو، جوانان روستایی و گروه های مردم نهاد فعال در بخش کشاورزی در سیاستگذاری ها
- تغییر در رویه اجرایی هدفمند سازی یارانه ها و برقراری عدالت در توزیع یارانه ها به منظور کنترل هزینه های تولید و قیمت نهایی محصولات کشاورزی و دامی
- توجه به بعد اقتصادی توسعه روستاها که در سالیان گذاشته مغفول واقع شده و فقط به ابعاد فیزیکی و خدمت رسانی توجه شده است
- استفاده از ظرفیت فناوری اطلاعات و ارتباطات در ساماندهی بازار نهاده، ادوات، ملزومات و فروش محصولات کشاورزی، دامی و صنایع دستی با ایجاد زیرساخت های مناسب و ارتقاء سطح دسترسی جامعه روستایی به فناوری های ارتباطی نوین
- ساماندهی نظام آموزش عالی در بخش کشاورزی، دام و توسعه روستایی به منظور کارآیی بیشتر فارغ التحصیلان این بخش که موجب تاثیر گذاری بالاتر در فرآیند حرکت به سمت کشاورزی نوین خواهد شد و می تواند موجب کاهش نرخ بیکاری در بین فارغ التحصیلان این بخش و همچنین افزایش عملکرد پایدار محصولات کشاورزی شود
- شناخت ظرفیت ها و مزیت های اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و… کشاورزی کشور و همچنین نیازسنجی بازارهای بین المللی جهت سرمایه گذاری روی این مزیت ها در برنامه ریزی تولید محصولات کشاورزی صادراتی
- تهیه نقشه جامع تولید محصولات و پیش بینی دقیق کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت نیاز مصرف داخلی کشور به محصولات کشاورزی که توجیه اقتصادی، زیست محیطی و فنی برای کشت در مناطق مختلف ایران دارند که این امر علاوه بر تامین نیازهای غذایی کشور موجب ثبات قیمت محصولات می شود
- برنامه ریزی علمی برای افزایش عملکرد تولید محصولات استراتژیک و حرکت به سمت خودکفایی سودمند و هدفمند که توجیهات لازم امنیتی، محیط زیستی، اقتصادی، اجتماعی و … را داشته باشد.
- و ده‌ها راهکار دیگر که با برنامه ریزی می توان به آن ها دست یافت.
